Πατρινό καρναβάλι
Το πατρινό καρναβάλι είναι από τις πιο σημαντικές - σε παγκόσμιο επίπεδο - καρναβαλικές γιορτές και το πιο δημοφιλές καρναβάλι στην Ελλάδα. Μετρά 160 χρόνια ιστορίας, από τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν ο έμπορας Μερέτης διοργάνωνε φαντασμαγορικές γιορτές σπίτι του, γεμάτες ξεφάντωμα και αποκριάτικο κέφι. Σαν θεσμός, αναπτύχθηκε περισσότερο μετά τη δεκαετία του 1860 με επιρροές από τα Επτάνησα, με τα οποία η Πάτρα συνδεόταν από τότε στενά. Αν και συνδυάζει στοιχεία από πολλές κουλτούρες, η γιορτή ξεχωρίζει τελικά για τον ελληνικό της χαρακτήρα. Οι προετοιμασίες για το καρναβάλι της Πάτρας αρχίζουν από τα μέσα Ιανουαρίου, ενώ οι γιορτές κρατούν μέχρι την Καθαρή Δευτέρα. Στις δυο παρελάσεις παίρνουν μέρος πάνω από τριάντα χιλιάδες άτομα που τα περισσότερα είναι μέλη των Γκρουπ του Κρυμμένου Θησαυρού. Την παρέλαση παρακολουθούν περισσότερα από 300 χιλιάδες άτομα, ενώ για 48 ώρες περίπου η πρωτεύουσα της Αχαΐα μετατρέπεται σε κέντρο του κεφιού.
Κύρια χαρακτηριστικά της Πατρινής Αποκριάς των τελευταίων χρόνων είναι η τελετή έναρξης του καρναβαλιού, η πρώτη επίσημη εμφάνιση της Βασίλισσας του Καρναβαλιού, η αναχώρηση από την Αθήνα του Καρναβαλιού, η μεταφορά του μηνύματος της έναρξης του Πατρινού Καρναβαλιού από τους σταθμούς που περνά, ο όρκος του Καρναβαλιστή, η Τσικνοπέμπτη, τα «Ειδώματα», το «Baby rally» με τους λιλιπούτειους μασκαράδες να διασχίζουν την πόλη ποδηλατώντας, το κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού, τα «Μπουρμπούλια» αλλά και τα άπειρα πάρτυ και οι χοροί που διοργανώνονται στα σπίτια ή τα νυχτερινά κέντρα της πόλης.
Οι εκδηλώσεις ξεκινούν την Τσικνοπέμπτη με όλη την Πάτρα (ταβέρνες, σπίτια, σχολεία, καφετέριες κλπ.) στις ψησταριές και γιορτάζει με άφθονο κρασί και πολύ καλό φαγητό.
Το τελευταίο Σάββατο της αποκριάς, τα άρματα παρελαύνουν σε σκοτεινούς δρόμους κρατώντας αναμμένους πυρσούς (Ποδαράτη Νυχτερινή Παρέλαση) και, την τελευταία Κυριακή, γίνεται η μεγάλη παρέλαση με πλήθος κόσμου να χειροκροτεί τα άρματα κατά μήκος των κεντρικών οδών ή να τα ακολουθεί χορεύοντας και τραγουδώντας. Τη μέρα αυτή καίγεται και ο καρνάβαλος.
Όσο για την Καθαρή Δευτέρα, το πέταγμα του αετού και οι διαγωνισμοί που διοργανώνονται, συνεχίζουν το γιορταστικό πνεύμα των προηγούμενων ημερών.
Τα «Μουρμπούλια» αποτελούν την παλαιότερη εκδήλωση του Πατρινού Καρναβαλιού, που μαζί με τον Κρυμμένο Θησαυρό (από το 1966), ο οποίος αποτελεί το βασικό μέσο έκφρασης της πλειοψηφίας των κατοίκων της περιοχής, μετέτρεψε τον ανώνυμο Καρναβαλιστή σε πρωταγωνιστή του Πατρινού Καρναβαλιού και συνάμα σε κύριο παράγοντα προβολής του θεσμού.
Η χρονολογία κατά την οποία πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά τοποθετείται μετά το 1872.
Διατηρώντας το χαρακτηριστικό ντύσιμο των γυναικών, ώστε αυτές να μην αναγνωρίζονται, σε αντίθεση με τους άνδρες, που απλώς είναι ντυμένοι "αστικά", τα Μπουρμπούλια αναγνωρίζουν την κυριαρχία της γυναίκας σε αυτό το παιχνίδι του καρναβαλικού φλερτ.
Τα ήθη της εποχής έπαιξαν τον κυριότερο ρόλο για την καθιέρωση των "Μπουρμπουλιών", ωστόσο η ώρα πραγματοποίησής τους, παρείχε την δυνατότητα στις γυναίκες να μπορούν να απουσιάζουν από το σπίτι με διάφορα προσχήματα.
Τα ήθη σήμερα, ουδεμία σχέση έχουν με αυτά που επέβαλαν την καθιέρωση των «Μπουρμπουλιών», ωστόσο εξακολουθεί και σήμερα ακόμη να συγκινούν και να αποτελούν σημείο αναφοράς με το μυστήριο, τη μαγεία και την διάθεση για ζωντάνια να κυριαρχούν.
[ΠΗΓΗ: carnivalpatras.gr]
ΠΡΕΒΕΖΑ
Στην Πρέβεζα κάθε χρόνο την Τσικνοπέμπτη οργανώνεται μια ξεχωριστή παρέλαση, με την παραδοσιακή παρέλαση του Καρνάβαλου να αποτελείται μόνο από μεταμφιεσμένες γυναίκες και άρματα με σατυρικά και μη θέματα.
Είναι ένα έθιμο δεκαετιών και διοργανώνεται κάθε χρόνο με σκοπό τη διατήρηση και αναβίωση των τοπικών εθίμων.
Την περίοδο της αποκριάς στην Πρέβεζα διοργανώνονται επίσης τα γνωστά ως Λαϊκά Πανηγύρια. Σε κάθε γειτονιά ανάβουν οι αποκριάτικες φωτιές και την Καθαρά Δευτέρα γιορτάζουν όλοι μαζί τα κούλουμα στην περιοχή του Αγ. Γεωργίου με τη συμμετοχή μουσικών συγκροτημάτων.
ΆΡΤΑ
Κάθε χρόνο στην πόλη της Άρτας πραγματοποιείται το Καρναβάλι Γυναικών. Διοργανώνεται αποκλειστικά από γυναίκες οι οποίες την Τετάρτη πριν τις Αποκριές παρελαύνουν στον κεντρικό δρόμο της πόλης ντυμένες με αποκριάτικες στολές καταλήγοντας σε κάποιο κέντρο να ξεφαντώσουν.
Αξίζει να επισκεφθείτε το πανέμορφο και καταπράσινο χωριό της Κυψέλης με θέα τα Τζουμέρκα, και να γιορτάσετε παραδοσιακά τα κούλουμα με λαγάνα και φασολάδα.
ΜΕΣΣΗΝΙΑ
Σε όλη τη Μεσσηνία οι αποκριές και η Καθαρά Δευτέρα γιορτάζονται με ποικίλες εκδηλώσεις σε διάφορες περιοχές αναβιώνοντας παλιά έθιμα αλλά και διασκεδάζοντας με τη διοργάνωση χορών, συναυλιών και καρναβαλικών παρελάσεων. Αξιοσημείωτες εκδηλώσεις είναι στη Μεθώνη η αναβίωση «του Κουτρούλη ο γάμος» και στη Μεσσήνη «ο απαγχονισμός της γριάς Συκούς» που έχουν τις ρίζες τους στο 14ο και 18ο αιώνα αντίστοιχα και στηρίζονται σε πραγματικά γεγονότα αλλά και το μοναδικό πέταγμα αεροστάτων που γίνεται μόνο στην Μεσσηνία.
Καλαμάτα
Κάθε χρόνο στην Κεντρική πλατεία της πόλης της Καλαμάτας, μετά την παρέλαση της Φιλαρμονικής αναβιώνει το «Γαϊτανάκι»! Πρόκειται για ένα χορευτικό δρώμενο και αποτελείται από έξι ζευγάρια χορευτών, γύρω από ένα μεγάλο στύλο που τον στηρίζει ένα μέλος της ομάδας. Στην κορυφή του στύλου είναι πιασμένες αρκετές πολύχρωμες μακριές κορδέλες (γαϊτάνι). Κάθε χορευτής κρατάει από μία και καθώς χορεύουν ο ένας χορευτής περνάει τη μια φορά μέσα και την άλλη από έξω από τον άλλον και έτσι οι κορδέλες πλέκονται πολύχρωμες πάνω στο κοντάρι δημιουργώντας διάφορα χρωματιστά σχέδια.
Στην πόλη της Καλαμάτας αναβιώνει επίσης «ο Βλάχικος Γάμος». Η γαμήλια πομπή ξεκινά από τα γραφεία του μορφωτικού συλλόγου, ο οποίος και το διοργανώνει, με παραδοσιακή μουσική και όσοι την ακολουθούν είναι μεταμφιεσμένοι. Η αναβίωση του Βλάχικου γάμου ολοκληρώνεται στην Πλατεία Ανατολικού Κέντρου όπου συναντιούνται όλοι και στήνεται παραδοσιακό λαϊκό γλέντι με χορό και φαγητό.
Την Καθαρά Δευτέρα στην παλιά πόλη της Καλαμάτας συνηθίζεται το πέταγμα των αερόστατων. Φτιάχνονται με πολύχρωμες κόλες και στο κάτω ανοιχτό άκρο του τοποθετείται ένα εμποτισμένο με πετρέλαιο στουπί, το οποίο ανάβουν λίγο πριν αφήσουν το αερόστατο για να φύγει στα ουράνια. Ακολουθεί το κυνήγι του από ομάδες παιδιών προκειμένου να το πιάσουν και να το φέρουν πίσω.
Μεθώνη
Στη Μεθώνη αναβιώνει κάθε χρόνο «του Κουτρούλη ο γάμος». Ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στο 14ο αιώνα. Το ζευγάρι των νεόνυμφων -μασκαράδων αποτελείται από δυο άντρες, πηγαίνουν με τη συνοδεία συγγενών στην πλατεία όπου διαβάζεται το προικοσύμφωνο και γίνεται ο γάμος με έντονη διακωμώδηση γεγονότων και σατιρική διάθεση. Ακολουθεί, φυσικά, τρικούβερτο γλέντι!
Λέγεται ότι πρόκειται για πραγματική ιστορία και αναφέρεται στον ιππότη Ιωάννη Κουτρούλη που αγάπησε μια Μεθωναία που ήταν ήδη παντρεμένη. Μετά από πολλές προσπάθειες το ερωτευμένο ζευγάρι κατάφερε να παντρευτεί μετά από 17 χρόνια. Φυσικό να γίνει μεγάλο θέμα και ένα μεγάλο γλέντι.
Μεσσήνη
Οι αποκριάτικες εκδηλώσεις στη Μεσσήνη έχουν έντονο παραδοσιακό χαρακτήρα και φαίνεται να πρωτοεμφανίστηκαν μετά την απελευθέρωση από τον τούρκικο ζυγό.
Την τελευταία Κυριακή της αποκριάς πραγματοποιείται παρέλαση μεταμφιεσμένων και το βράδυ σε κάθε γειτονιά ανάβουν φωτιές γύρω από τις οποίες στήνεται χορός και γίνονται σατιρικές αναπαραστάσεις παλιών ιστοριών.
Το πρωί της Καθαράς Δευτέρας γίνεται αναπαράσταση του απαγχονισμού της γριάς Συκούς, μια γερόντισσα της Μεσσήνης την οποία κρέμασε ο Ιμπραήμ Πασάς. Την περίοδο που ο Ιμπραήμ βρισκόταν στην περιοχή της Μεσσήνης ζήτησε να του ερμηνεύσουν ένα όνειρο, στη θέση αυτή βρέθηκε η γριά Συκούς η οποία ερμήνευσε ότι έρχεται καταστροφή για αυτόν και την εκστρατεία του.
Το απόγευμα οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με την παρέλαση του Βασιλιά Καρνάβαλου και την ακολουθία των υπόλοιπων αρμάτων και των μασκαράδων, οι οποίοι καταλήγουν στην πλατεία με τη συνοδεία λαϊκών οργάνων. Η βραδιά ολοκληρώνεται με τον σατιρικό λόγο του βασιλιά καρνάβαλου και τρελό ξεφάντωμα.
Νέδουσα
Στο χωριό Νέδουσα, που βρίσκεται στις βορειοδυτικές πλαγιές του Ταΰγετου σε απόσταση 25 χλμ από την Καλαμάτα, αναβιώνει την κάθε Καθαρά Δευτέρα το λαϊκό δρώμενο του μουντζουρώματος. Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στην εποχή που λατρεύονταν ο Θεός Διόνυσος και οι δώδεκα θεοί του Ολύμπου και συμβολίζει τον κύκλο της ζωής από τη γέννηση ως το θάνατο. Μεταμφιεσμένοι σε τράγους γυρνούν στους δρόμους του χωριού χορεύοντας και τραγουδώντας σατιρικά τραγούδια αναπαριστώντας την αναπαράσταση της ζωής του ανθρώπου, το όργωμα της γης με τη σπορά που παίρνει ζωή και καρπίζει, ακολουθεί ο γάμος που συμβολίζει την αναπαραγωγή, και ολοκληρώνεται με την κηδεία και την ανάσταση.
Πύλος
Στην Πύλο υπάρχει το έθιμο του μακαρονά! Οι κάτοικοι φτιάχνουν ένα ομοίωμα ανθρώπου από άχυρα τον οποίο δικάζουν στην πλατεία με την παρουσία δικαστή και ενόρκων, με την κατηγορία ότι έφαγε όλα τα μακαρόνια και οι υπόλοιποι κάτοικοι έμειναν νηστικοί. Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι η καταδίκη του σε θάνατο δια της πυράς. Τα τελευταία χρόνια το έθιμο αυτό έχει σταματήσει να διαδραματίζεται.
ΚΕΡΚΥΡΑ
Στην Κέρκυρα όπως και στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας οι αποκριές γιορτάζονται με ποικίλες εκδηλώσεις με πολύ χορό τραγούδι και σατιρικά δρώμενα. Πιο γνωστά είναι ο χορός των Παπάδων που γίνεται στα περισσότερα χωριά της Κέρκυρας, ο ιερός γάμος
Χωριά Κέρκυρας
Την τελευταία Κυριακή της αποκριάς στα χωριά Επίσκεψη, Κληματιά και Νυμφές της περιοχής Ορους της βόρειας Κέρκυρας συναντάτε το μοναδικό έθιμο του «χορού των παπάδων». Μετά το τέλος του εσπερινού ο παπάς βγαίνει στο προαυλίου χώρο της εκκλησίας και ξεκινά τον χορό που γίνεται χωρίς μουσική αλλά τραγουδώντας. Συμμετέχουν μόνο οι ιερείς και εν συνεχεία οι άντρες δημοτικού σύμβουλοι και οι υπόλοιποι γέροι του χωριού με σειρά ηλικίας. Όταν τελειώσει ο χορός εμφανίζονται οι γυναίκες που με τη συνοδεία παραδοσιακών οργάνων χορεύουν τον Κερκυραϊκό χορό.
Στα χωριά Μαραθιά, Κληματιά, Χλωμό, αλλά και σε πολλά άλλα την τελευταία Κυριακή της αποκριάς τελείται ο καρναβαλικός, Ιερός γάμος. Οι άντρες μαζεύονται και στολίζουν το γαμπρό και οι γυναίκες τη νύφη, η οποία είναι ..άντρας! καθόλη τη διάρκεια του γάμου υπάρχει και ο «σάτυρος» που προσπαθεί να χαλάσει το γάμο. Σε όλη τη διάρκεια του μυστηρίου ο χωριάτες πειράζοντας μεταξύ τους και συνήθως αισχρολογούν.
Πόλη Κέρκυρας
Κάθε χρόνο στην πόλη της Κερκύρας παρελαύνει ο Σιορ Καρνάβαλος! Το πρωί ο Ντελάλης αναγγέλλει τον ερχομό του και αφού διασχίσει κεντρικούς δρόμους της πόλης καταλήγει στην Κάτω πλατεία όπου διαβάζεται η διαθήκη του και καίγεται.
ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ
Βόνιτσα
Στην πόλη της Βόνιτσας την Καθαρά Δευτέρα αναβιώνει το έθιμο του Αχυρένιου-Γληγοράκι. Ένα δρώμενο με ρίζες στις Διονυσιακές τελετές και με αμφιλεγόμενη προέλευση. Η επικρατέστερη άποψη θέλει το Γληγοράκη να είναι ψαράς που απαρνήθηκε τη θάλασσα και έψαξε τη τύχη του στη στεριά. Η θάλασσα όμως τον εκδικήθηκε και τον έριξε στα ξένα, να ταλαιπωρείται και να μην μπορεί να έχει σταθερή δουλειά. Κάθε χρόνο την Αποκριά, οι ψαράδες ξαναθυμούνται εκείνο τον ψαρά, τον Γληγοράκη, και τον καταδικάζουν με το δικό τους τρόπο. Φτιάχνουν ένα πρόχειρο ομοίωμα από άχυρα και τον βάζουν πάνω σε ένα γάιδαρο που τον τραβά ο αγροφύλακας. Οι ρόλοι : μάνα, η γυναίκα, οι μοιρολογίστρες, ο γιατρός, οι συγγενείς και ο παππάς. Κάθε χρόνο εμφανίζονται νέα βάσανα για τον Γληγοράκη. Σε κάθε στάση που κάνουν κατά την μεταφορά του δίνεται και μια μικρή παράσταση. Ο γιατρός βγάζει γνωμάτευση κάνοντας ερωτήσεις στους συγγενείς και εξετάζει τον ασθενή., που συνήθως είναι διακωμώδηση της επικαιρότητας. Με τη συνοδεία του παπά και των μοιρολογίστρων καταλήγουν στην κεντρική πλατεία της Βόνιτσας όπου ακολουθεί γλέντι. Κάποια στιγμή απαγγέλετε ο επικήδειος, μια σύντομη καυστική σάτιρα της επικαιρότητας. "Αποχαιρετούν" τον Γληγοράκη μέσα σε μια πρόχειρα κατασκευασμένη βάρκα που ρίχνεται στη φωτιά.
ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ
Παραμυθιά
Κάθε χρόνο στην Παραμυθία διοργανώνεται τριήμερος εορτασμός της αποκριάς με την Καθαρά Δευτέρα. Οι εκδηλώσεις στηρίζονται στο αυθορμητισμό αι τη δημιουργικότητα των κατοίκων που γυρνούν μασκαρεμένοι και στήνουν το χορό σε κάθε γωνιά με έντονα σατιρικά στοιχεία.
ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ
Οι αποκριάτικοι εορτασμοί στην Κεφαλλονιά είναι επηρεασμένες τόσο από τις Διονυσιακές τελετές, με τη χρήση κουδουνιών και προσωπεία ζώων στις μεταμφιέσεις τους, όσο και στα βενετσιάνικα χρόνια με το γαϊτανάκι τις καντρίλλιες και τις γκιόστρες. Εκδηλώσεις γίνονται σε Ληξούρι και Αργοστόλι και είναι μία ακόμα ευκαιρία για την αιώνια κόντρα. Βασικά στοιχεία στο Αργοστολιώτικο καρναβάλι είναι η καθιερωμένη παρέλαση μασκαράδων και αρμάτων όσο γίνεται με πιο εντυπωσιακά κοστούμια, ο βασιλιάς καρνάβαλος επηρεασμένος από την επικαιρότητα και βραβεύσεις σε μασκαράδες.
Οι εκδηλώσεις στο Ληξούρι στηρίζονται στην απλότητα και την εφευρετικότητα των κατοίκων μιας και ο καθένας φτιάχνει το κοστούμι του με ότι ξεθάβει σε παλιά μπαούλα προσπαθώντας να προκαλέσουν γέλιο! Βασικά σύνεργα στο μακιγιάζ το κάρβουνο και η κιμωλία. Κύριο θέμα είναι να σατιρίσουν και να διακωμωδήσουν πολιτικά και όχι μόνο θέματα της επικαιρότητας.
Κύριο στοιχείο όλων των Κεφαλλονιτών είναι το κέφι και η εύθυμη διάθεση!
[ΠΗΓΗ: ionianguide.com]
